ارزش ازدواج از ديدگاه قرآن

قرآن، كتاب هدايت و سعادت بشري و منبع شايسته‌اي براي درك مفاهيم و مسائل ازدواج است. خداوند متعال مي‌فرمايد:

�و به آن‌چه خدايت داده است، براي آخرت را بجوي و سهم خود را از دنيا فراموش مكن و هم‌چنان كه خدا به تو نيكي كرده است، نيكي كن و در زمين فساد مجوي؛ زيرا خدا، فسادگران را دوست نمي‌دارد�.

بر اساس همان قاعده‌ -كلي وابستگي ديدگاه هر دين و ملتي درباره ازدواج به ديدگاه آن درباره زن- هرگاه در جامعه‌اي زن جايگاه حقيقي خود را به دست آورده، ازدواج نيز از اهميت فراواني برخوردار شده است. بر عكس، هرگاه در جامعه‌اي، انسانيتي براي زن فرض نشود و تنها مانند كالاي قابل خريد و فروش بدان بنگرند، مي‌توان حدس زد كه جايگاه ازدواج در آن جامعه چگونه خواهد بود.

اينک ديدگاه قرآن و اسلام را درباره زن بررسي مي‌كنيم.

1. خداوند هيچ گاه در قرآن ميان زن و مرد، تفاوت نگذاشته و تنها به مردان خطاب نكرده است، بلكه با جمله �يا ايها الناس� با آدمي سخن گفته است. هم چنين اگر در دايره محدودتر، به مؤمنان ندا داده است كه: �يا ايهاالذين آمنوا�، باز منظور، زن و مرد مؤمن بوده است نه تنها مرد. البته گاهي زنان زودتر از مردان به اين نداي الهي پاسخ مثبت داده‌اند. براي نمونه، حضرت خديجه نخستين زن مسلمان تاريخ است.

2. سخن در اين است كه: مرد و زن از يك مبدأ آفريده شده‌اند يا از دو مبدأ گوناگون؟ آيا زن به تبع مرد آفريده شده است؟ قرآن به اين پرسش چنين پاسخ مي‌دهد:

�اي مردم! از پروردگارتان كه شما را از �نفس واحدي� آفريد و جفتش را [نيز] از او آفريد و از آن دو، مردان و زنان بسياري پراكنده كرد، پروا داريد�.

از اين گفته درمي‌يابيم كه همه انسان‌ها اعم از زن و مرد از يك مبدأ و گوهر آفريده شده‌اند ودر اين زمينه، مردان بر زنان هيچ گونه برتري ندارند. پس قرآن به اين نظريه كه وجود زن، تابع وجود مرد است، پاسخ منفي مي‌دهد.

3. يكي از بحث‌هاي ديگري كه ميدان تاخت و تاز نظريه‌هاي گوناگون شده اين است كه: چه چيزي سبب گرايش زن و مرد به يكديگر مي‌شود؟ چه عاملي، زن و مرد را وادار مي‌كند به ازدواج بينديشند. و به آن تن دهند؟

برخي در پاسخ به اين پرسش، تنها ميل جنسي را عامل اصلي گرايش زن و مرد به يكديگر معرفي مي‌كنند. در مقابل، قرآن با رد اين نظريه مي‌گويد: انسان، اشرف موجودات جهان است. بنابراين، هدفي را كه براي حيوانات اصيل است و سبب گرايش نر و ماده حيواني به يكديگر مي‌شود، نمي‌توانيم درباره او صادق بدانيم. قرآن، عامل اصلي علاقه زن و مرد به يكديگر را آرامش و سكوني معرفي مي‌كند كه در پرتو ازدواج به آن دست مي‌يابند:

�اوست خدايي كه همه شما را از يك تن بيافريد و از ا‌و نيز جفتش را مقرر داشت تا با وي انس و الفت گيرد�.

اين آيه با تكيه بر يكي بودن گوهر زن و مرد، عامل اصلي گرايش را آرام بودن زن و مرد در كنار يكديگر معرفي مي‌كند. خداوند در جاي ديگر مي‌فرمايد:

�و يكي از نشانه‌هاي لطف الهي اين است كه براي شما از جنس خودتان، جفتي (و همسري) بيافريد كه در بر او آرامش يابيد و با هم انس گيريد و ميان شما، مهرباني‌ قرار ساخت. به يقين، در اين [نعمت] براي مردمي كه مي‌انديشند، نشانه‌هايي است�.

اين آيه به صراحت مي‌گويد كه اين مهرباني و آرامش را خود خداوند ايجاد كرده و در ذات زن و مرد قرار داده است. پس خود خداوند، مهر و محبت همسران را در دل هم گذارده و اين محبت الهي، آن دو را به سوي يكديگر مي‌كشاند.

علامه طباطبايي(ره) در تفسير �الميزان� در ذيل اين آيه مي‌نويسد: �هر يك از زن و مرد در حد خود و في نفسه، ناقص و محتاج به طرف ديگر است و از مجموع آن دو، واحدي تام و تمام درست مي‌شود و به خاطر همين نقص و احتياج است كه هر يك به سوي ديگري حركت مي‌كند و چون بدان رسيد، آرامش و سكونت مي‌يابد؛ چون هر ناقصي مشتاق به كمال است و هر محتاجي مايل به زوال حاجت و فقر خويش است�.

عامل اصلي گرايش زن و مرد به يكديگر را كه پيش زمينه ازدواج است، در آيات قرآن ديديم. از همين آيات، هدف ازدواج روشن مي‌گردد؛ زيرا ازدواج به آرامش قلبي زن و مرد مي‌انجامد و از اين رو در رستگاري و نزديكي آن‌ها به خداوند نيز نقش مهمي دارد.

سبطين